Brief aan Ministerie van Binnenlandse zaken  

Goudsche Courant 6 mei 1882  Schoonhovensche Courant 21 januari   1883

Door de onderstaande IJsselsteenfabriekanten is het navolgende adres d.d. 10 januari 1883 aan de kamer der Staten generaal gericht. Wenden zich eerbiediglijk de ondergetekenden, allen IJsselsteenfabrikanten in de provincie Zuid Holland om te kennen te geven, dat zij zich den 2den mei 1882 hebben gericht tot zijne Exellentie den heer minister van binnenlandse zaken met een adres van den volgenden inhoud:

Aan Zijnen Exellentie den heer minister van Binnenlandse zaken. De ondergetekenden, allen Steen-fabrikanten wonende in de provincie Zuid Holland, veroorloven zich uwer Exellentie aandacht te vragen voor heit feit zowel als Rijks als hunne bijzondere belangen worden benadeeld door het gebruik van de Belgische steen. Het is hun namelijk gebleken dat door voor de nieuw gebouwd wordende school te Krabbendijke en voor de nieuw te bouwen school te Hansweert, is voorgeschreven het gebruik van Belgische steen (ook wel genaamd Klampsteen) een voorschrift waardoor de Inlandsche industrie word uitgesloten en grotendeels benadeeld. Terwijl het allerminst van ’s Rijks belang kan worden geacht, dat zoals hier geschiedt soliditeit aan enige meerdere goedkoopheid wordt opgeofferd. Dat de Belgische steen minder net afgewerkt en geheel niet gesorteerd is, kan iedere leek duidelijk zien. Dat deze steen in soliditeit verre achter staat bij onze Inlandsch fabrikaat word bewezen:

1^e door het oordeel alle technici daaromtrent

2^e doordien de muren er van gebouwd portlandcement zijnde a: (zoals altijd geschiedt, om den slechten vorm en wankleur te bedekken) b: de muren althans tijdelijk te beschermen tegen het regenwater.) binnen korte jaren de portlandcement van den muur afvalt, met zich nemende een verteerd laagje steen.

3^e doordien de steen niet speciehoudend is, of met andere woorden: doordien de steen zich nimmer innig verbindt met de kalk en tras, hetgeen bij ons inlandsch fabrikaat wel het geval is.

4^e door het feit dat daar waar soliditeit der steen dadelijk onmisbaar is, het Belgische Gouvenerment zelf Hollandsche steen voorschrijft, zoals ondermeer heeft plaats gehad der Kattendijkse dokken te Antwerpen, voor twee jaar, aan welken bouw circa 1 ½ miljoen IJsselsteen werd verwerkt. 

Ondergetekenden zouden zich betrekkelijk deze zaak niet tot uwe Exellentie hebben gewond, indien het hier niet had gegolden den bouw van twee scholen, waarvoor belangrijke Rijkssubsidie is toegestaan, zelfd wel voor de school tot Krabbendijke, die werd aanbesteed voor f 25.000, eene subsidie van f 22.000. 

Zij vertrouwen dat het Uwer Exellentie’s kennisse brengen van bovenvermelde daadzaken, voldoende zal moge zijn, om in het vervolg bij het verlenen van Rijks-subsidie, acht te doen slaan op de belangen van het Rijk zelf, die in dezen samengaan met de bijzondere belangen van ondergetekenden.

“t welk doende enz”

(was get.) P Schelling & Zoon, Ouderkerk a/d IJssel en 31 anderen. 

Dat zij daarop hopen van Zijne Exellentie den heer minister van Binnenlandsezaken ten antwoord ontvingen een schrijven gedateerd 10 mei 1882 no 1205 afdeling K.W Luidde: 

De minister van Binnenlandsche zaken, beschikkende op een adres van P Schelling & Zoon te Ouderkerke a/d IJssel, en anderen, steenfabriekanten in de provincie Zuid Holland, strekkende om te verkrijgen dat van regeringswege bij het verlenen van Rijkssubsidie voor den bouw van lagere scholen, het gebruik van Belgische baksteen worde tegengegaan.

De kleine gele IJsselstenen die langs de Hollandsche IJssel werden gebakken, waren zes eeuwen lang geliefd voor huizen, vesting­werken, molens, schoorstenen, putten of als bestratings-materiaal.  Ze werden als ballast meegenomen door koopvaardijschepen van de VOC en WIC. De tientallen ijsselsteenfabrieken waren bepalend voor de lokale economie en het gezicht van de IJssel. De auteur nam als voorbeeld de steenplaats die Arij Lans bouwde op Ver-Hitland, tegenover het dorp Ouderkerk

Waarom vestigden steenfabriekanten zich langs de getij­rivier? Hoe raakten de steenbaronnen uit Moordrecht, Nieuwerkerk, Capelle, Gouderak, Ouder­kerk en Krimpen met elkaar ver­weven? Waarom was deze industrietak ten dode opgeschreven en werden alle steenovens afgebroken, op de vijf ovens op Hitland na?­

Hoe kreeg de Capelse herenboer Gerrit van Lange, van de ’s-Gravenweg, de steenfabriek op Ver-Hitland in handen? Wat had zijn broer Dirk daarmee te maken, die de burgemeester was van Nieuwerkerk, de kastelein van herberg De Roode Leeuw (1735) en de tolgaarder van de ’s-Gravenweg? Na de dood van Dirk Bloot, de laatste steenfabrikant van de Olifant, woonden zijn kinderen als renteniers bij de gedoofde oven. Hun Ouderkerkselaan was de enige wegverbinding met het buurtschap, waar de dames Bloot tol voor vroegen.

Sytse Sipkema, een directe nazaat van Gerrit van Lange, gaf de laatste oven een woonbestemming. Dochter Ahja Marijn Sipkema maakte van het domein Leefgoed de Olifant.